De RET streeft naar perfect georganiseerd en uitgevoerd openbaar vervoer met de hoogste kwaliteit voor de reiziger. We gaan voor comfortabel en zorgeloos reizen, een goede prijs en de beste service. De klant is ons vertrek- en eindpunt. We investeren in uitstekende infrastructuur, modern materieel en meer en betere voorzieningen. Daarbij leggen we de lat steeds hoger.
Het jaar 2023 is afgesloten met een negatief resultaat van € 6,4 miljoen. We wisten dat 2023 een financieel moeilijk jaar zou worden door verdere versobering van de aanvullende financiële overheidssteun na corona, de significant gestegen energiekosten en de nog achterblijvende reizigerskilometers. Uiteindelijk behaalden we een beter resultaat dan verwacht, met name door meer reizigerskilometers dan voorzien. De opening van het metrostation Hoek van Holland strand droeg hier in de zomermaanden zeker aan bij. De stijging van de reizigerskilometers zette zich in het najaar door.
In 2023 was het totaal aantal reizigerskilometers 863 miljoen (2022: 742 miljoen), terwijl dit er in 2019 nog 921 miljoen waren. We zitten dus nog steeds onder het niveau van 2019, maar we hopen dat de stijgende lijn die we sinds medio 2023 zien, zich ook in 2024 voortzet. In de huidige arbeidsmarkt is het moeilijk om voldoende en kwalitatief personeel aan te trekken, waardoor we in 2023 veel vacatures niet konden invullen. Dit leidde tot minder kosten, maar we konden hierdoor ook minder dienstregelingskilometers rijden.
Om de openbaarvervoerbedrijven in de achterblijvende reizigerskilometers na corona tegemoet te komen, was er in 2023 sprake van de zogenaamde transitievergoeding OV vanuit de overheid. Deze regeling was ter vervanging van de beschikbaarheidsvergoeding OV die voor de jaren 2022, 2021 en 2020 gold. De transitievergoeding OV is een versoberde versie van de beschikbaarheidsvergoeding OV. 2023 was tevens het laatste jaar dat een dergelijke regeling vanuit de overheid bestond.
De transitievergoeding OV voor de RET over 2023 is berekend op € 19,2 miljoen. Zonder deze vergoeding was over 2023 een groot verlies gemaakt.
In 2021 is een transitieplan opgesteld, dat is afgestemd met onze opdrachtgever. Door onder andere interne besparingen, reductie van het productaanbod en besparingen op sociale veiligheid, hebben we het verlies ook in 2023 gereduceerd. Daarnaast hebben we in 2023 een aantal eenmalige baten vanuit het transitieplan gehad wat uiteindelijk heeft geleid tot een beperkt verlies van € 6,4 miljoen.
Het hoge gemiddelde ziekteverzuim van 12,2% in 2023 (2022: 13,5%) leidde in de exploitatie tot extra kosten voor de inhuur van medewerkers om de afgeschaalde dienstregeling te kunnen blijven uitvoeren. Het ziekteverzuim daalde het afgelopen jaar wel ten opzichte van 2022, mede als gevolg van een inzetbaarheidsbonus in de periode augustus tot en met december 2023, maar blijft een punt van zorg.
Het balanstotaal daalde licht in vergelijking met het voorgaande jaar. Aan de debetzijde wordt dit met name veroorzaakt door een daling van de vaste activa, de onderhanden projecten positie en de liquide middelen, gecompenseerd door een stijging van de overige vorderingen door een hogere rekening-courantpositie met RET Infrastructuur B.V. en RET Railgebonden Voertuigen B.V.
Aan de creditzijde van de balans zit de belangrijkste verandering in de afname van de kortlopende schulden als gevolg van het deels aflossen van de uitgestelde belastingschuld wegens corona aan de Belastingdienst.
Per saldo is het werkkapitaal exclusief liquide middelen in lijn met 2022. De kasstroom uit operationele activiteiten is dit jaar positief. Daar tegenover staat een negatieve kasstroom uit investeringsactiviteiten en financieringsactiviteiten. Per saldo is er sprake van een afname van de liquide middelen van € 9,6 miljoen.
Het eigen vermogen neemt af met het verlies 2023 van € 6,4 miljoen. De solvabiliteit neemt licht toe doordat het balanstotaal daalt.
In 2024 stopt de aanvullende financiële overheidssteun definitief. De reizigersinkomsten liggen echter nog niet op het niveau van voor corona en de forse inflatie werkt nog door in de kosten. Daarnaast ging de concessieafspraak tussen RET en de Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH) nog steeds uit van een groeiscenario dat niet meer realistisch was. Verder dreigde vanaf 2024 een neerwaartse bijstelling van het contract voor het studenten-OV vanuit het Rijk.
Na herhaaldelijk aandringen van de sector, maakte het demissionaire kabinet, dankzij de inzet van de Kamer, alsnog substantiële bedragen vrij om het OV vanaf 2024 overeind te houden en verdere verschraling af te wenden:
Met bovenstaande maatregelen vanuit de overheid was het financiële probleem van de RET echter niet structureel opgelost. Daarom voerden de gemeente Rotterdam, de MRDH en de RET in 2023 intensieve gesprekken om tot vernieuwde concessieafspraken te komen. Dit leidde uiteindelijk tot een maatregelenpakket om de financiële continuïteit van de RET te borgen. MRDH verhoogt vanaf 2024 de subsidie om gemiste groeiopbrengsten te compenseren. De gemeente Rotterdam zegde een verhoging van het eigen vermogen van de RET toe in de vorm van een agiostorting. Samen stelden de partijen bovendien een groeidoelstelling vast voor de railconcessie, van 3% in 2024 en 3,3% voor de jaren erna. Onderdeel van het pakket is ook dat de RET plannen maakt voor herziening van het busnetwerk en de inzet van toezicht en handhaving op de tram. Daarnaast werkt de RET aan een aanzienlijke structurele kostenbesparing, verzuimreductie en nauwere samenwerking met de Haagse HTM.
Het verhogen van de duurzame inzetbaarheid van personeel en het omlaag brengen van het ziekteverzuim blijven onverminderd belangrijke vraagstukken. In 2024 zetten we daarnaast vol in op werving van nieuw personeel, mede om de verwachte uitstroom als gevolg van pensionering te kunnen opvangen en de huidige vacatureruimte in te vullen. Het behoud van personeel is ook een belangrijk focuspunt. Vooralsnog verwachten we geen grote veranderingen in de aantallen van het personeelsbestand.
Binnen de RET werken we aan de implementatie van een nieuw ERP-pakket (Enterprise Resource Planning). We verwachten dat dit nieuwe systeem in 2027 volledig operationeel zal zijn. In 2024 nemen we belangrijke beslissingen over het verder elektrificeren van het busnet en de vervanging van de metro’s en trams en daarbij behorende aanpassingen in de werkplaatsen. De RET blijft actief betrokken bij onderzoeks- en ontwikkelingsprojecten. Dit betreft onder andere investeringen in IT-systemen, zoals OVpay als opvolger van de OV-chipkaart. Verder blijft de ontwikkeling van het mobiliteitslandschap in zowel Rotterdam als in breder verband van toepassing.
Er zijn verder geen omstandigheden of bijzondere gebeurtenissen waarmee in de jaarrekening of de toekomstverwachtingen rekening hoeft te worden gehouden.
2023 stond vooral in het teken van het weer financieel gezond en stabiel krijgen van de RET. In coronatijd was al een groot financieel tekort ontstaan door minder reizigers en minder opbrengsten. Daarbij kwamen nog de stijgende energiekosten, onder meer door de oorlog in Oekraïne. In de jaren 2020 – 2023 dekte de Rijksoverheid dit tekort grotendeels af, maar vanaf 2024 moeten we weer op eigen benen staan.
Samen met de gemeente Rotterdam als aandeelhouder en de MRDH als opdrachtgever stopten we in 2023 veel energie in het onderkennen en oplossen van ons financiële probleem. Tussenstappen daarbij waren een extern onderzoek op onze financiële meerjarenprognose door Deloitte en een bestuurlijke verkenning door ex-burgemeester Cor Lamers van Schiedam (tegenwoordig waarnemend burgemeester in Capelle aan den IJssel). Daarnaast stelden we in het voorjaar een toekomstperspectief op, waarbij kansen en mogelijkheden in kaart zijn gebracht. Uitkomst van dit alles is dat de drie partijen een set van maatregelen hebben ontwikkeld: Bouwstenen voor de toekomst.
Uiteindelijk bereikten de gemeente, de MRDH en de RET in december op hoofdlijnen een akkoord over dit maatregelenpakketpakket. In 2024 leggen we de afspraken vast in een bestuurlijke overeenkomst. En hoewel de marges smal zijn, biedt dit financiële pakket een basis om verder te bouwen.
Parallel aan de financiële tegenslag kregen we ook te maken met personele tekorten. Bij Bus en Tram konden we als gevolg van het hoge verzuim minder ritten maken. Het verzuim daalde in de loop van 2023 iets, maar is nog steeds fors. Daarnaast hebben we te maken met meer vertrekkend personeel dan dat er nieuwe medewerkers instromen. Het gaat daarbij zowel om bestuurders als onderhoudspersoneel (en daardoor een tekort aan voertuigen). Daardoor zullen we ook in 2024 nog steeds niet helemaal de dienstverlening bieden die we hebben afgesproken. We passen het plan regelmatig aan op basis van wat we kunnen om daarmee in elk geval zo voorspelbaar mogelijk te zijn. Reizigers hebben helaas echt last gehad van onze beperktere dienstverlening in 2023 en zullen dat ook in 2024 nog hebben. Het werven en opleiden van nieuwe collega’s kost veel tijd. We hebben hiervoor begrip gevraagd bij de MRDH.
Naast problemen met beschikbaarheid van zowel personeel als materieel, hadden Bus en Tram ook last van de werkzaamheden van de gemeente bij de Roseknoop. Het tramnetwerk werd in twee delen geknipt en bussen kregen omreisroutes, waardoor onze klanten ernstige hinder ondervonden.
Ondanks alle genoemde perikelen deden we het in 2023 toch beter dan verwacht. We zagen groei op de Hoekse Lijn en het effect van thuiswerken is inmiddels gestabiliseerd. In de herijkte concessie-afspraken is voor 2024 3% reizigersgroei per jaar afgesproken en voor de jaren daarna 3,3%. Een uitdagende doelstelling waarvoor we zelf aan de bak moeten, maar ook flankerend beleid van met name gemeenten nodig hebben. Intussen werken we gestaag door aan uitbreidingen voor de toekomst. In 2023 is de herziening van de omgevingsvisie van het Oostflankproject vastgesteld, inclusief stadsbrug met tramverbinding Zuidplein-Kralingse Zoom. Daar hebben we grote verwachtingen van.
In de zomer is ook de visie vastgesteld voor het Plan Toekomstvast Tramnet (PTT), waarbij we bepaalde delen van het tramnetwerk versterken, maar ook delen opheffen. Hiermee voorzien we gefaseerd in snellere en betere verbindingen. Door deze kwaliteitsimpuls bieden we in de toekomst een aantrekkelijker en kosten-effectiever tramnetwerk. Hiervoor zijn diverse projecten in het leven geroepen op het gebied van traminfrastructuur en energievoorziening. Maar ook met betrekking tot doorstroming en inpassing. De komende jaren bereiden we deze projecten voor en voeren ze uit.
Met slimmere, data-gedreven inzet van BOA’s gaan we bij Tram ook werken aan een nieuw toezicht- en handhavingsmodel.
Voor Metro willen we de capaciteit uitbreiden. Dit doen we deels door nieuwe, langere voertuigen te bestellen, deels door de bestaande, verouderde vloot te vervangen. Om het onderhoud hiervan te kunnen uitvoeren, moeten we onze werkplaats Waalhaven aanpassen. Een besluit hierover valt naar verwachting in het voorjaar van 2024.
In 2023 werkten we ook toe naar besluitvorming voor aanpassing van metrostation Beurs. In samenwerking met de MRDH en de gemeente Rotterdam gaan we onderzoeken hoe we station Beurs en omgeving toekomstbestendig kunnen maken. We gaan er een prettiger station van maken, waarin we meer reizigers kunnen ontvangen.
Om voor de Bus een basis te hebben voor een toekomstbestendig netwerk, streven wij om in 2024 samen met de MRDH en de gemeenten aan een plan busnet te werken. Doel is een effectiever busnet, door verhoging van reizigersopbrengsten en verlaging van kosten te realiseren. Samen zorgen we voor aantrekkelijkere verbindingen, waarvan meer reizigers gebruik maken.
Aan de voertuigkant is in 2023 het besluit genomen voor de aanschaf van de derde tranche ZE-bussen. Over een busstalling aan de Beverwaard viel nog geen besluit. Over financiering en risicospreiding overleggen we nog met de gemeente Rotterdam. Besluitvorming hierover staat voor 2024 op de agenda.
Op infragebied werkten we volop aan de snelle HOV- buslijn door de Maastunnel, met de aanleg van een vrije busbaan en haltes. In april 2024 nemen we de lijn in gebruik.
Vincent Karremans, wethouder Handhaving, Buitenruimte en Mobiliteit in Rotterdam:
‘2023 was een turbulent jaar, met als hoogtepunt de opening van ‘Metro aan Zee’ en als dieptepunt de financiële perikelen bij de RET. Maar we hebben ons erdoorheen geslagen. We mogen ontzettend trots zijn dat het de RET, de MRDH en de gemeente is gelukt om de toekomst van ons prachtige vervoersbedrijf veilig te stellen. En dat zónder lijnen te schrappen of de tarieven te verhogen. We zijn er nog niet en er zijn nog genoeg hobbels te nemen. Maar de Rotterdamse reiziger en de medewerkers van de RET, van de buschauffeur tot de directeur, kunnen weer met goede moed vooruit – op weg naar nieuwe hoogtepunten.’
In 2023 werkten we hard aan het optimaliseren van de manier waarop wij assetmanagement inrichten en uitvoeren. Omdat we een beperkte hoeveelheid mensen en middelen hebben, moeten we keuzes maken. Eén van de doorgevoerde verbeteringen is dat wij ons assetportfolio voortaan risico gestuurd prioriteren. We houden hierbij rekening met zaken zoals beschikbaarheid en veiligheid van voertuigen, de onderhoudsstaat van onze infrastructuur en de impact op reizigers. In 2024 gaan we deze aanpak verder professionaliseren om zo de prestaties en kwaliteit naar een hoger plan tillen.
Beschikbaarheid railinfrastructuur
| Q1-2023 | Q2-2023 | Q3-2023 | Q4-2023 | Norm | |
| Metro | 99,68 | 99,59 | 99,26 | 98,30 | 99,00 |
| Trams | 98,86 | 98,95 | 98,84 | 99,72 | 98,00 |
| Displays | 99,58 | 99,50 | 99,24 | 98,68 | 99,45 |
| Liften | 98,70 | 97,43 | 96,88 | 98,71 | 99,00 |
In de eerste drie kwartalen van 2023 voldeden onze prestaties voor de railinfrastructuur bij Metro en Tram aan de norm. Dat is ook grotendeels het geval geweest voor de displays op de railinfrastructuur. De slechtste beschikbaarheidsprestaties hebben betrekking op de liften die elk kwartaal onder de norm stonden, mede veroorzaakt door een overgang van contracten. In 2024 moeten deze prestaties weer aan de norm gaan voldoen.
Beschikbaarheid railvoertuigen
| Q1-2023 | Q2-2023 | Q3-2023 | Q4-2023 | Norm | |
| Metro | 98,9 | 98,6 | 98,1 | 96,2 | 100,0 |
| Tram | 88,7 | 89,4 | 84,0 | 92,0 | 100,0 |
De beschikbaarheid van railvoertuigen was onder de norm bij Metro en Tram. Voor Metro is de afwijking niet zo groot. Oorzaak is hier zowel een tekort aan monteurs, mede door hoog (ziekte)verzuim, als langdurige leveringsproblemen van een aantal materialen. Een enkele metro stond langdurig stil als gevolg van een aanrijding.
Voor Tram spelen dezelfde factoren een rol. Daarnaast zorgden de werkzaamheden rond knooppunt de Roseknoop voor veel uitdagingen, met als gevolg de splitsing van ons netwerk en daarmee ook het onderhoud in noord en zuid. Ook is het aantal schades bij Tram hoog geweest ten opzichte van voorgaande jaren, met langdurige stilstand als gevolg.
Betrouwbaarheid railinfrastructuur
| Q1-2023 | Q2-2023 | Q3-2023 | Q4-2023 | Norm | |
| Metro | 4 | 4 | 2 | 2 | ≤4 |
| Tram | 9 | 10 | 6 | 5 | ≤8 |
| Liften | 139 | 149 | 135 | 143 | ≤124 |
De betrouwbaarheid (aantal A-storingen) van de Metro-railinfrastructuur bleef binnen de norm. Voor de Tram-railinfrastructuur is dit gemiddeld ook rondom de norm geweest. De liften echter, overschreden elk kwartaal de norm van het aantal A-storingen. Een aanzienlijk aantal A-storingen is door vandalisme veroorzaakt (27% in het tweede kwartaal). Ze zijn deels ook te wijten aan oplopende levertijden van onderdelen in het eerste kwartaal en een stijging van het aantal gebruikersfouten, zoals mensen die per ongeluk tegen de alarmknop leunen. Of hun voet tussen de deur houden om nog iemand binnen te laten. Daarmee zetten ze onbedoeld de deur in storing.
Voor een verdere professionalisering van de IT-afdeling voerden we in 2023 een aantal verbeteringen door. We optimaliseerden en automatiseerden servicemanagementprocessen. Nieuwbenoemde procesmanagers dragen verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van deze processen. En de rol en verantwoordelijkheid van betrokken medewerkers is beter beschreven. In een nieuw systeem legden we alle IT-assets en de werkprocessen vast. Zo hebben we de basisinformatie beter in beeld. Het levert een betere beheersing op van servicemanagementprocessen, eenvoudigere ondersteuning van eindgebruikers en we kunnen IT-assets beter monitoren.
Ook op het gebied van cybersecurity wisten we in 2023 een aantal resultaten te boeken. De directie accordeerde het securitybeleid, de processen en verantwoordelijkheden. Ook stelden we een risicoregister op en namen we maatregelen om cyberrisico’s beperken. We hebben echter nog de nodige stappen te zetten voor de beveiliging van onze systemen. Daarom gaan we in 2024 verder met de uitvoering van Business Impact Analyses en met vergelijkbare maatregelen in het IT-domein. Mede door alle inspanningen slaagden we er in 2023 in grote cybersecurity-aanvallen te weerstaan. Bewustwording rond veilig werken (zowel fysiek, sociaal als technologisch) draagt daaraan bij, ondersteund door de introductie van e-learning modules, die medewerkers verplicht moeten volgen.
Door verdere professionalisering van IT Services (met soepele processen, goed ontsloten data en goede samenwerking) stellen we collega’s in staat hun werk effectief, efficiënt en met plezier te doen. We maakten in 2023 al een grote inhaalslag, vooruitlopend op de ingebruikname van het vernieuwde SAP. Ook de komende jaren vraagt dit veel inspanning. We moeten de aandacht voor noodzakelijke veranderingen vooral zien vast te houden.
Het programma Robuuste bedrijfsvoering geeft een belangrijke aanzet tot data-gedreven werken met afgesproken rollen waaronder data-eigenaren, -stewards en -analisten. Ook realiseerden we een gestandaardiseerd platform voor data-analyse. Daarin organiseren we alle relevante data op correcte wijze. Het programma Robuuste bedrijfsvoering legt verder focus op de kwaliteit van data, die straks in de SAP-migratie noodzakelijk is. In 2024 en daarna zetten we de benodigde vervolgstappen.
De afdeling P&O begon in 2023, in het kader van de nieuwe SAP-implementatie, als eerste enthousiast met het opnieuw beschrijven en actualiseren van processen. Een visie hoe een P&O-functie zich ontwikkelt richting 2030 is aan het papier toevertrouwd; de basis voor een roadmap voor de komende jaren. Om dit te realiseren startten we het programma om de juiste mensen aan boord te krijgen en te houden. In 2024 volgen de afdelingen Techniek en Finance. Er staat nu een globale planning waar en wanneer we gaan vernieuwen.
Nu we beter inzicht hebben in de hoeveelheid projecten kunnen we op basis van onze bedrijfsdoelstellingen RET-breed de juiste keuzes maken welke projecten we wanneer gaan uitvoeren.
Vanuit Marketing en Verkoop was 2023 in veel opzichten een jaar van voorzichtig herstel. Met steeds meer terugkerende reizigers en een groei in reizigerskilometers door onder andere het verlengen van de Hoekse Lijn tot station Hoek van Holland Strand. Dit leidde tot een jaaromzet die vanuit opbrengstperspectief zelfs boven verwachting was.
Ook incidentele reizigers pakten weer vaker het OV, naar evenementen, maar ook om te winkelen of op bezoek te gaan. Dit is geheel in lijn met onze campagne ‘RET brengt je samen’, als inhaalslag om erop uit te gaan na de coronajaren. Bij passanten van cruiseschepen die Rotterdam aandeden en het OV pakten, zagen we ook groei. En binnen de mogelijkheden van hybride werken, kozen weer meer mensen ervoor naar kantoor te gaan voor de sociale cohesie.
Jean-Paul Duurland (Manager Marketing, Verkoop & Services):
‘2024 staat in het teken van groei en ommekeer. Met de reiziger met stip op 1, in al ons denken en doen.’
In 2023 werd het ook mogelijk om contactloos met bankpas of telefoon met het OV te reizen. Achter de schermen werkten we de afgelopen tien jaar samen met negen vervoerders aan OVpay. Tijdens de marathon in april gingen we in Rotterdam vlekkeloos van start bij metro, waarna we in juni volledig ‘live’ gingen voor vol-tarief reizen in alle modaliteiten. Inmiddels zien we een sterke groei van overgestapte reizigers die het gemak van het gebruiksvriendelijke OVpay waarderen. Voor 2024 zijn nieuwe mogelijkheden in aantocht (zoals kortings- en vastrechtproducten), vooruitlopend op het geheel uitfaseren van de OV-chipkaart per 1 januari 2026.
We werkten ook aan nieuwe proposities, waarbij reizigers onder andere zowel kunnen boeken als betalen voor deelvervoer. Ze kunnen ook gebruikmaken van groepstickets, ons OV of parkeren. Voor 2024 ontwikkelden we een roadmap waarmee we vol in kunnen zetten op flexibelere producten en diensten.
Met de ‘Metro aan Zee’ vierden we in maart een wereldprimeur, die mede door het mooie weer in de zomer voor omzetgroei zorgde. Verder waren er in 2023 in Rotterdam ruim 150 evenementen waar de RET zowel logistiek als sociaal een verbindende rol speelde. Of het nu ging om de huldiging van Feyenoord, de Rotterdam Marathon of Koningsdag: we boden OV als logisch onderdeel. Net als trouwens tijdens de ludieke afterparty van ‘De Vrienden van Amstel Live’, waarbij we samen met artiesten een feestje in de metro bouwden. Ook in 2024 gaan we evenementen meer in het OV trekken.
Patricia Sonneveld (ondernemer Hoek van Holland):
‘Hoewel mijn bedrijf aan de Zekkenweg niet direct aan de zeekant van Hoek van Holland is gelegen, pluk ik net als andere ondernemers wel de vruchten van de metrolijn en het station strand. Zo laten we Hoek van Holland samen bruisen, net als mijn eigen business.’
Aangezien we in 2023 door personeelskrapte helaas onze dienstverlening moesten afschalen en dus minder frequent gingen rijden, ging onze klanttevredenheid achteruit. De klanttevredenheid bij metro is met een 7,8 gelijk gebleven aan vorig jaar, iets waar we trots op kunnen zijn. Bij bus is de klanttevredenheid echter gedaald van een 8,1 in 2022 naar een 7,8. Hier is de impact van de afschaling goed zichtbaar. Tram is licht gedaald van een 8,0 in 2022 naar een 7,9. We blijven onze focus vol op de reiziger richten, met een groeiambitie die we graag gaan waarmaken. Voor 2024 sluiten we een nieuw mediacontract en gaan we de digitale transitie van informatiepanelen op onze metrostations uitvoeren.
Freek Bos (directeur reizigersvereniging Rover):
‘Een pittig jaar heeft ook de reiziger van de RET achter de rug. Gelukkig blijven de tarieven in 2024 gelijk, een prijsverhoging hebben we gezamenlijk weten te voorkomen. Ik hoop dat 2024 het jaar van het terugwinnen van vertrouwen wordt.’
