Netwerkontwikkelingen
Positieve ontwikkelingen waren er aan de projectenkant van het netwerk te melden. Op 14 november werd bekend dat het Rijk financieel gaat bijdragen aan een nieuwe oeververbinding tussen Feijenoord en De Esch en aan het vergroten van de metrocapaciteit. De oeververbinding wordt een brug met daaroverheen een tram, die het Zuidplein met Kralingse Zoom gaat verbinden, cruciaal voor de woningbouwlocatie Feijenoord en verdere ontwikkeling van Rotterdam Zuid. De capaciteitsvergroting metro, die moet voorzien in toekomstige reizigersgroei, houdt in dat de metro vaker gaat rijden tussen Slinge en Den Haag Centraal (lijn E) en tussen Capelle en Hoogvliet (lijn C). Hiervoor zijn nieuwe voertuigen nodig, diverse aanpassingen in de infrastructuur als uitbreiding van het centrale metrostation Beurs. Dit was al in 2021 vastgelegd in een door MRDH vastgestelde Planstudie. Nu er duidelijkheid is over de financiering kunnen deze projecten verder worden uitgewerkt.
In samenwerking met MRDH en gemeente Rotterdam wordt de studie ‘Plan Toekomstvast Tramnetwerk 2030’ uitgevoerd. Voorjaar 2022 is het contourenplan verschenen, waarin belangrijke uitgangspunten (o.a. de wens tot versnelling) zijn geformuleerd. Besluitvorming hierover is gepland in 2023, waarna tussen 2024-2030 de verschillende onderdelen gefaseerd kunnen worden uitgevoerd.
Begin 2022 werd ook het projectbesluit genomen tot Hoogwaardig Openbaar Vervoer (HOV) Maastunnel, waarbij in 2024 een snelle bus gaat rijden van Rotterdam Centraal (via Dijkzigt en Maastunnel) tot Zuidplein over een grotendeels vrije busbaan met nieuwe haltes. Door het in 2022 gevormde Rotterdamse college van B&W is in het coalitieakkoord vastgehouden aan het realiseren hiervan en het verbeteren van de luchtkwaliteit rond de ’s Gravendijkwal. In december 2022 is voorts het realisatiebesluit genomen voor verbetering van het OV-knooppunt Spijkenisse, een belangrijk overstappunt waar diverse buslijnen vanuit Voorne Putten aantakken op de metro van de RET.
Een andere belangrijke mijlpaal in 2022 was de opening van het vernieuwde busstation Zuidplein, deel uitmakend van het gerevitaliseerde Hart van Zuid. De uitvoering van de verlenging van de Hoekse Lijn (het project Metro aan Zee) liep helaas vertraging op en is uitgesteld naar 2023. Dit geldt tevens voor de geplande frequentieverhoging van de RandstadRail, die door vertraging van de bouw van het keerspoor bij Pijnacker-Zuid later wordt gerealiseerd.
Op de langere termijn maakt het OV verstedelijking en verduurzaming mogelijk. Er komen tienduizenden nieuwe woningen in Rotterdam en omgeving en dit is alleen mogelijk als het openbaar vervoer zorgt voor de bereikbaarheid. Samen met gemeenten en MRDH wordt gewerkt aan een ‘mobiliteitstransitie’, met een grotere rol voor lopen, fietsen en OV in het stedelijk gebied om zo bij te dragen aan een betere luchtkwaliteit en leefbaarheid van de regio. RET biedt de OV-oplossingen hiervoor en zet zich tegelijkertijd in voor meer aandacht voor mobiliteit en (openbaar) vervoer bij de landelijke politiek.
Afschaling
In 2022 kregen reizigers in het RET-netwerk opnieuw te maken met beperkingen. Dit was aanvankelijk als gevolg van corona, maar gaandeweg door afschaling van de dienstregeling vanwege personeelsgebrek en materieelproblemen. De afschaling vond – in fasen – plaats bij de bussen, metro's en trams. Per modaliteit werd bepaald welke maatregelen nodig waren. In de meeste gevallen was het voldoende om de vakantiedienstregeling in te zetten, waardoor nog steeds op alle lijnen werd gereden. Al was dit minder frequent.
Metro
Voor Metro was 2022 wederom een zwaar jaar. Deels door de nasleep van corona (met medewerkers die uitvielen door ziekte, quarantaine of uitgestelde zorg), deels door personeelstekort. De uitstroom van metrobestuurders (o.a. door hoge leeftijd) is groter dan de instroom. Mede daardoor moest in september de dienstregeling helaas worden afgeschaald. Ook de in 2022 doorgevoerde reorganisatie bij de servicemedewerkers op stations, had grote impact op het verzuim. In samenwerking met Recruitment en de Vakschool is hard gewerkt aan zowel het vergroten van de instroom als het opleiden van metrobestuurders. De klassen zitten inmiddels weer vol, dit is een positieve ontwikkeling voor de toekomst.
In 2022 ging de weekendmetro weer rijden. In 2022 was er ook volop evenementenvervoer, zoals tijdens de Marathon en North Sea Jazz. Voorts kreeg Metro de beschikking over meer voertuigen. Daarnaast zijn pauzeruimtes opgeknapt en nieuwe mentoren en leermeesters aangesteld. Met man en macht wordt gewerkt aan het weer opschalen van extra spitsritten om te voorzien in de toenemende behoefte van forenzen.
Medio 2023 worden naar verwachting nog meer metro-mijlpalen bereikt, zoals het doorrijden van de Hoekse Lijn tot Metro aan Zee en het realiseren van de frequentieverhoging RandstadRail. Metro draagt zo bij aan een beter bereikbare en vooral duurzame leefomgeving.
Bus
Bij Bus is in 2022 een mooie stap gezet op weg naar het duurzaamheidsdoel, waarbij nu 40 % van de buskilometers duurzaam worden gereden. De in 2021 geplande levering van de tweede tranche ZE-bussen werd uitgesteld vanwege problemen met de levering van materialen en met installatiecapaciteit in coronatijd, voor zowel de energievoorziening als van laadinfra. Er is door alle betrokken partijen veel energie gestoken in het gefaseerd live gaan van de ZE-bussen rond de zomer van 2022.
Een mijlpaal was de ingebruikname van ZE-bussen op de vestiging Krimpen. Met enthousiasme van zowel de gemeente Krimpen, als reizigers en chauffeurs werden de stille bussen op dit traject ontvangen. Tevens is vanuit de wens van de gemeente Rotterdam op ‘Zuid’ de drukke buslijn 70 omgezet in een ZE-lijn. Hiervoor is een beperkte laadvoorziening op de Sluisjesdijk geplaatst die herplaatsbaar is naar een toekomstige busvestiging.
Vooruitkijkend naar de derde tranche bussen, is in 2022 de voorbereiding gestart om de noodzakelijke strategische keuze te maken die ook nodig is voor de uitvoering van een nieuwe aanbesteding voor bus- en energievoorziening. Hieraan gekoppeld lopen de voorbereidingen voor de nieuwe busstalling Beverwaard, als meest toekomstvaste duurzame oplossing.
Met de sluiting op 1 juli 2022 van locatie Ridderkerk, is extra ruimte vrijgemaakt op locatie Sluisjesdijk om deze bussen te stallen. Het betreft hier een tijdelijke maatregel (net als de beperkte laadcapaciteit), vooruitlopend op de verhuizing naar een nieuwe busvestiging.
Tram
Ook bij tram is samen met P&O hard gewerkt aan de instroom en opleiding van nieuwe medewerkers. Om voldoende nieuwe trambestuurders te kunnen opleiden én de herinstructie voor de huidige bestuurders te kunnen verzorgen zijn er bovendien zeven nieuwe mentoren en drie nieuwe leermeesters opgeleid.
Volgens de Wet Lokaal Spoor (WLS) moet iedere trambestuurder een herinstructie krijgen om vakbekwaam te blijven. De inhoud van de bijscholing is ieder jaar anders. Tot nu toe bestond de bijscholing alleen uit vakbekwaamheidsdagen over bijvoorbeeld vitaliteit of verkeersmentaliteit. Sinds 2022 is dit uitgebreid met twee nieuwe onderdelen: een praktijkbezoek en de digitale herinstructie.
In januari is het ketenteam Tram van start gegaan. De werkgroep met collega’s van Infraservices, Vlootservices, de Centrale Verkeersleiding, Marketing, Verkoop & Services, Tram, Bedrijfsbureau Exploitatie (BBE), ICT, P&O en Veiligheid werkt stap voor stap aan verbetering, waardoor uiteindelijk het werk voor iedereen beter én leuker wordt. En daarmee kunnen we de processen verbeteren en de samenwerking.
Sociale veiligheid (incidenten en zwartrijden)
Wat betreft sociale veiligheid was 2022 een lastig jaar om met voorgaande jaren te vergelijken. In het eerste kwartaal waren er nog beperkingen als gevolg van corona. Dit leidde tot significant minder reizigers. Daarnaast was er door bezuinigingen minder inzet van conducteurs op de tram, waardoor het percentage zwartrijders hier licht toenam. Tijdens de coronaperiode van 2020 en 2021 nam het aantal incidenten met spugen en beledigen richting medewerkers toe, maar deze incidenten daalden weer in 2022. Wel steeg het aantal incidenten en de agressie tussen reizigers onderling. Het wapenbezit onder jongeren en de toenemende intolerantie en de verharding van de samenleving baart ons zorgen.
Incidenten tegen medewerkers en tegen reizigers
| 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | |
| Agressie | 206 | 267 | 211 | 172 |
| Bedreiging | 86 | 113 | 81 | 61 |
| Geweld / mishandeling | 131 | 127 | 154 | 120 |
| 423 | 507 | 446 | 353 |
Zwartrijderspercentages RET (jaarlijks gemiddelde)
| 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | |
| Bus | 0.33% | 1.11% | 0.33% | 0.51% |
| Metro | 0.61% | 0.85% | 1.02% | 1.04% |
| Tram | 0.54% | 1.36% | 1.19% | 1.42% |
Marketing
Voor Marketing was 2022 een voorbereidend jaar op grote transities, zoals het nieuwe betaalmiddel OV-betalen en de migratie van OV naar mobiliteit. Maar 2022 was ook een jaar vol onzekerheden en spanning rond de vraag hoe snel we onze reizigers weer zouden terugwinnen met een omzet op acceptabel niveau. Een voorzichtige terugkeer volgde: uiteindelijk gingen de reizigerspercentages aan het eind van het jaar richting de 85% procent in vergelijking met de situatie voor corona. Hoewel de frequent reizende forens door het hybride werken structureel meer thuis is gaan werken, keerde het aantal toeristen en dagjesmensen vrijwel terug naar het niveau van voor corona. Ook ging de weekendmetro weer rijden met meer uitgaanspubliek in het weekend.
Het ziekteverzuim bleef helaas hoog, waardoor medio 2022 de dienstregeling van metro en later ook van tram is afgeschaald. Voor Marketing volop uitdagingen om met imagocampagnes reizigers weer terug te winnen onder het motto ‘De RET brengt je samen’. Er waren campagnes rond Rotterdamse evenementen als de NN Marathon en North Sea Jazz. Ook werd een campagne gelanceerd gericht op het openbaar vervoer en deelvervoer.
OV-betalen
Eén van de grote transities bij de RET wordt de invoering in 2023 van OV-betalen, de nieuwe landelijke manier van betalen in het OV. Na het gesloten systeem van de OV-chipkaart, biedt OV-betalen een meer open en toegankelijk systeem, met een lage drempel voor reizigers door met een bankpas, creditcard of mobiel in- en uit te checken. Een grote verandering gericht op gemak, met een harde deadline. Op 1 januari 2025 wordt de OV-chipkaart landelijk uitgefaseerd, met druk om alle systemen en producten tijdig te migreren. Bij de RET is in 2022 veel voorbereidend werk verzet, waarbij de RET het voortouw nam in het landelijke communicatie- en reizigersmigratieteam van het OV-betalen-programma. De campagnes zijn voorbereid en worden voor iedereen zichtbaar zodra alle betrokken bedrijven gereed zijn voor deze migratie.
Mobility as a Service
De MaaS-markt lijkt in 2022 te zijn gestabiliseerd. Er komen (anders dan voorgaande jaren) niet meer maandelijks nieuwe deelvervoerders bij. Integendeel, sommigen bundelen hun krachten om de op handen zijnde consolidatieslag te doorstaan, anderen trekken zich terug van de Nederlandse markt of specialiseren zich in één modaliteit. Ook MaaS-aanbieders bezinnen zich op hun toekomst. Een aantal is gestopt en een aantal gaat op volle kracht door, waaronder Rivier. Hiervan maakt de RET deel uit. De door het ministerie I&W gesubsidieerde regionale MaaS-pilots zijn geëindigd en krijgen geen concreet vervolg.
We staan aan de vooravond van de migratie van OV naar mobiliteit, waarbij deelmobiliteit wordt geïntegreerd en reizigers worden ontzorgd vanuit Mobility as a Service (MaaS). Al jaren wordt gewerkt aan het landelijke platform Rivier, waarbij alle vervoersmodaliteiten aan elkaar worden verbonden en reizigers profiteren van directe ontsluiting: via één app regelen zij hun reis van deur tot deur, ongeacht of zij gebruik maken van het OV of (als voorbeeld) een deelscooter of –fiets. Rivier is in 2022 live gegaan met haar platform via de NS als eerste MaaS-aanbieder. Op business-to-business -niveau heeft Rivier inmiddels 10+ deelvervoerders geïntegreerd. Begin 2023 is de vernieuwde RET-app gelanceerd, met nieuwe MaaS-functionaliteiten en gebruiksgemak, waarin onder andere barcodeticketing is geïntegreerd. Het ontzorgt de reizigers, die niet langer afhankelijk zijn van allerlei verschillende platformen, maar via één app gebruikmaken van verschillende vervoersaanbieders.
Techniek
Voor Techniek was 2022 een redelijk moeizaam jaar. Enerzijds als gevolg van leveringsproblemen van onderdelen, anderzijds door ziekteverzuim en tekort aan technisch geschoold personeel.
Veel tijd en energie is gestoken in het Verbeterprogramma Metrobeschikbaarheid. Aan de hand van verschillende mijlpalen werden doelen gesteld door het jaar heen. Op 1 juli 2022 werd de mijlpaal gehaald van 125 voertuigen in de dienstregeling en 128 beschikbare voertuigen. Vervolgens is hard gewerkt aan het realiseren van 145 beschikbare voertuigen per 1 januari 2023. Daarnaast is er verhoogde aandacht voor capaciteit, kennis en kunde met leertrajecten, om zo ook voor de toekomst het gewenste basisniveau zeker te stellen. Voor 2023 wordt gewerkt aan de balans tussen basis-, gevorderde en expert opleidingen. Het samen ontwikkelen, het inzetten van vakspecialisten en onderwijskundigen, blijkt een goede formule die we voortzetten binnen de andere modaliteiten.
Bij Tram speelden vergelijkbare problemen, hoewel dit in 2022 niet leidde tot minder inzet van voertuigen in de exploitatie.
Bij de Railinfrastructuur lag de focus op functieherstel van wissels. Bij Energievoorziening was er vooral aandacht voor capaciteit, kennis en kunde. Er zijn voorbereidingen getroffen om in 2023 het keerspoor bij Pijnacker in gebruik te nemen, zodat de RandstadRail de beoogde hogere frequentie kan gaan rijden. Ook aan het laatste traject van de Hoekse Lijn, Metro aan Zee, is in 2022 hard gewerkt in opmaat naar de ingebruikname. Naar aanleiding van het metro-incident in 2021 bij De Akkers, is in 2022 een leertraject gestart naar veiligheid en compliancy in het kader van de Wet Lokaal Spoor.
Voor de langere termijn staat bij Techniek voorspelbaar onderhoud en data gedreven assetmanagement hoog op de agenda. Door nu te investeren in betere metingen en het ontsluiten en analyseren van data, kan uiteindelijk effectiever, efficiënter en dus goedkoper worden gewerkt. Een mooi voorbeeld hiervan is de verbetering van het slijpplan (scherpen van de rails) als gevolg van uit metingen aan het spoor verkregen data. Hierdoor wordt specifieker herstel uitgevoerd op de juiste plaats. Dit voorkomt verspilling van materiaal en tijd en leidt tot minder verstoringen en buitendienststellingen met impact op exploitatie en reizigers. Een ander voorbeeld is de inzet van Geografisch Informatie Systeem (GIS) om problemen in infra te lokaliseren, registreren en visualiseren, zodat monteurs gericht op pad kunnen op basis van actuele informatie van assets. Zowel bij Vloot als Infra draagt ook de app (checklist bij inspecties) bij aan het verlagen van werkdruk en papierwinkel. In 2022 zijn bij de afdeling Techniek dus in de volle breedte initiatieven genomen die waardeverhogend voor de toekomst zijn.
Verstoringen
In 2022 is een belangrijke stap gezet op weg naar actief en integraal sturen op verstoringen. Een onderwerp waarbij veel afdelingen betrokken zijn: zowel de Centrale Verkeersleiding, als de afdelingen Infraservices, Vlootservices en de exploitatieafdelingen. Dit proces wordt ondersteund door data, die na analyse de basis vormen voor acties op afdelingsniveau, met een dagelijkse weergave op het dashboard. De wensen zijn om in de toekomst meer te sturen op de duur van verstoringen en de impact voor reizigers, in plaats van op aantallen. Voor betrokkenen ligt hier een operationele uitdaging en is de komende jaren nog een slag te maken.
| Aantal verstoringen | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 |
| Bus | 2.691 | 3.589 | 2.024 | 1.612 | 1.774 |
| Tram | 1.247 | 1.605 | 1.663 | 1.238 | 1.288 |
| Metro | 916 | 1.002 | 834 | 960 | 742 |
| Totaal | 4.854 | 6.196 | 4.521 | 3.810 | 3.804 |
Ten opzichte van 2021 was het aantal verstoringen in 2022 in het algemeen iets lager. Met name het aantal technische gerelateerde oorzaken is gedaald, maar het aantal exploitatie gerelateerde oorzaken is juist gestegen. Een hoog ziekteverzuim en mede daardoor een personeelstekort zijn hiervan de oorzaak. De impact van verstoringen op de reizigers bij Bus was in ongeveer de helft van de verstoringen korter dan 15 minuten, waarbij defecte voertuigen minder vaak de oorzaak vormden dan in 2021. Bij tram ging het in ruim zestig procent om verstoringen met een impact van maximaal 15 minuten. Uitzondering vormde het tramongeluk op 27 oktober bij Hofplein met een zes uur durende verstoring. Naast defecte voertuigen en personeelsuitval was in 230 gevallen een stremming de oorzaak van verstoring van de dienstregeling. Bij Metro was de impact van verstoringen voor de reizigers net als voorgaande jaren structureel laag, in bijna 90 procent van de verstoringen hadden reizigers maximaal 15 minuten vertraging. Aandachtspunt is dat vanwege personeelsproblemen de dienstregeling vanaf het derde kwartaal werd afgeschaald. Voor zowel Bus, als Tram en Metro was ongeveer de helft van het aantal verstoringen te wijten aan beïnvloedbare oorzaken. De verstoringsduur als gevolg van personeelstekort is weliswaar groter dan door een defect voertuig, maar dit leidt niet altijd tot meer vertraging en impact voor de reiziger. Beide oorzaken blijven echter een punt van aandacht voor de RET. De dashboards bieden aan de proceskant meer inzicht in de inzet van materieel en de beschikbaarheid van medewerkers. In samenwerking met de CVL kan de impact van verstoringen zo verder worden verminderd. Belangrijke toegevoegde waarde is om bij een verstoring duidelijk te communiceren over de verwachte hervatting van de reis alsmede het zo snel mogelijk aanbieden van een alternatief voor de reiziger.