Exploitatie
Vanzelfsprekend hadden de beperkende landelijke coronamaatregelen een grote invloed op de exploitatie van de RET. De focus van de afdelingen Metro, Tram en Bus lag op veilig werken door collega’s en op veilig reizen door de reiziger. Omdat het OV aangewezen werd als cruciale sector, is er alles aan gedaan om de dienstregeling te continueren, ondanks teruglopende reizigersaantallen en verminderde beschikbaarheid van medewerkers in tijden van corona.
Metro
De weekendmetro heeft vanaf maart 2020 helaas niet meer kunnen rijden als gevolg van de coronamaatregelen. Wel zijn we erin geslaagd om alle metrobestuurders de metro-opleiding inclusief de verlengde metrolijn B (het traject Hoekse Lijn) aan te bieden. Daarnaast hebben in augustus alle bestuurders van de metrolijnen D en E de opleiding gevolgd voor de frequentieverhoging van de RandstadRail. De frequentieverhoging werd mogelijk door het nieuwe keerspoor op Pijnacker. Ook zijn nieuwe bestuurders opgeleid voor de lijnen A, B en C. Alle opleidingen, weliswaar met vertraging en met online lessen, zijn doorgegaan. Ook voor 2021 zijn vijf klassen gepland.
Tram
Bij Tram zijn in 2020 in totaal 28 nieuwe bestuurders opgeleid. De aangepaste dienstregelingen en gewijzigde diensten hebben veel inspanning en flexibiliteit gevraagd van de collega’s. Om hen zoveel mogelijk te beschermen, werd reizigers verzocht om niet in te stappen via de voorste deur van het voertuig. In sommige verblijfsruimtes is het bovendien lastig om anderhalve meter afstand te houden, omdat er teveel collega's tegelijk pauze houden. Daarom zijn op drie locaties extra pauze-units geplaatst.
Conducteurs hadden aanvankelijk een afgezet gedeelte voorin het voertuig, later konden zij – met beschermingsmiddelen als mondkapjes en face shields – zich weer tussen de reizigers begeven. Sinds de zomer zijn alle conducteurs uitgerust met mobiele pinapparatuur, waardoor betalen met contant geld tot het verleden behoort.
Vanaf juli gingen de Posthumalaan en de Veemstraat voor ruim een half jaar op de schop. Bij de Veemstraat wordt een keerlus voor de tram gemaakt, zodat bij grote evenementen trams vaker kunnen rijden en bezoekers gemakkelijk gebruik kunnen maken van de metro op station Wilhelminaplein.
Bus
In 2020 lag de focus van RET Bus op de uitvoering van de dienstregeling met de nieuwe busvloot en de belofte aan de reizigers om veilig en op tijd de bestemming te bereiken. Het rijden met elektrische bussen door RET was eind 2019 ingevoerd, waardoor we in 2020 konden meten hoe de bedrijfsvoering daadwerkelijk uitpakte. De verschillende oplaadpunten op eindpunten en remises zijn – zoals gepland – goed gebruikt en er waren weinig incidenten rondom de benodigde batterijcapaciteit voor het uitvoeren van de ritten. Wel hebben we in 2020 technische problemen ondervonden met de nieuwe elektrische en hybride bussen. De RET heeft hier veel capaciteit op gezet en de leverancier is gevraagd om met constructieve oplossingen te komen.
In 2020 waren diverse veranderingen merkbaar voor reizigers. Sinds eind 2019 is het niet meer mogelijk om contant te betalen in de bus. Vanaf de corona-uitbraak in maart hadden reizigers alleen de mogelijkheid om met een OV-chipkaart of een barcodeticket te reizen en werd er ter bescherming van de buschauffeurs achterin ingestapt. Begin november startte het inbouwen van cabineschermen in alle bussen, zodat het voor reizigers weer mogelijk werd om voorin in te stappen en een vervoersbewijs bij de buschauffeur te kopen. De BOB-bussen werden tijdens de eerste lockdown stopgezet, toen ook het uitgaansleven tot stilstand kwam.
Ook in 2021 staat de afdeling Bus diverse ontwikkelingen te wachten. Zo worden wederom nieuwe bussen aangeschaft en is de RET voornemens om in 2021 de remises Sluisjesdijk en Ridderkerk samen te voegen op de locatie Beverwaard.
Fast Ferry
De Fast Ferry vaart in zo’n twintig minuten van Hoek van Holland naar de Maasvlakte. In 2020 waren de coronaeffecten bij de dienstregeling hier nog sterker waarneembaar dan in de rest van het OV. Om de gebruikelijke drukte op de pontons overdag en in de weekenden te vermijden, werd alleen nog woon- en werkverkeer verzorgd. Vanaf maart tot begin juli 2020 is daarom uitsluitend op werkdagen in de vroege ochtend en namiddag gevaren. Voor de forensen bleef zo een reismogelijkheid bestaan. Vanaf begin juli is de dienst weer uitgebreid tot de hele werkdag, maar is – om de 1,5 meter afstand te kunnen borgen – in de weekenden niet gevaren. Na de aanscherping van de maatregelen is vanaf half oktober weer de winterdienst voor de forensen gevaren.
Begin 2020 hebben de MRDH, gemeente Rotterdam en het Havenbedrijf besloten het Personenvervoer Over Water naar de Maasvlakte openbaar aan te besteden. Dit heeft geen geldige biedingen opgeleverd. RET is in gesprek met de aandeelhouder over het continueren van ons huidige contract voor een beperkte periode (bijvoorbeeld tot het gereedkomen van de Blankenburgtunnel).
Sociale veiligheid
Controleurs Openbaar Vervoer (COV’ers), OV-surveillanten en conducteurs dragen bij aan het gevoel van sociale veiligheid. Samen met de camera’s op de stations, de perrons en in de voertuigen zorgen we voor de veiligheid van onze reizigers en collega’s.
Gedurende de eerste lockdown, van medio maart tot eind mei, was het voor onze controleurs en tramconducteurs niet mogelijk om reizigers te controleren op vervoersbewijzen. Daardoor namen de zwartrijderspercentages toe op Metro, Bus en Tram. Vanaf 1 juni werd weer gecontroleerd, maar sindsdien zijn de zwartrijderspercentages nog altijd significant hoger dan vóór de corona-periode. Wel is in de loop van 2020 een daling te zien bij alle modaliteiten. Wat betreft de gemeten gegevens is het zwartrijderspercentage bij Metro in 2020 gestegen naar 0,9%. Bij Bus is het zwartrijderspercentage gestegen naar 1,1%. Bij Tram is het percentage gestegen naar 1,4%.
Een grote impact had ook de invoering van de mondkapjesplicht in het openbaar vervoer, per 1 juni. Dit zorgde voor extra druk op de controleurs, die regelmatig geconfronteerd werden met onwillige reizigers. Door deze en andere coronamaatregelen nam het aantal conflicten tussen medewerkers en reizigers toe. Ondanks het lagere aantal reizigers steeg het aantal A-incidenten (zoals geweld en bedreiging) naar 362 geregistreerde incidenten. In 2019 waren dit er nog 299. De stijging van A-incidenten deed zich met name voor bij metro- en tramreizigers. Het spugen, dat eerst als belediging werd aangemerkt, werd als gevolg van corona opgeschaald naar poging tot ernstige mishandeling. Het OV-verbod spugen werd op alle modaliteiten van toepassing.
In 2020 werden minder B-incidenten (overtredingen van de wet Personenvervoer) geregistreerd dan in 2019. Hier was wel de invloed te zien van minder reizigers: er werden minder processen-verbaal geschreven voor onder andere rokers en overlast.
Het aantal geregistreerde C-incidenten (meldingen van overtredingen huisregels) werd hoger door de corona-maatregelen: zo registreerde de conducteurs meer reizigers die niet incheckten en werden op alle modaliteiten meldingen gemaakt van overtredingen van de mondkapjesplicht.
| A-incidenten 2020 | A-incidenten 2019 | B-incidenten 2020 | B-incidenten 2019 | C-incidenten 2020 | C-incidenten 2019 | |
| Bus | 71 | 72 | 401 | 213 | 786 | 231 |
| Tram | 99 | 68 | 226 | 241 | 90.718 | 13.715 |
| Metro | 191 | 159 | 3.488 | 5.043 | 49.741 | 47.752 |
| Totaal | 361 | 299 | 4.115 | 5.497 | 141.245 | 61.698 |
Positieve ontwikkelingen in 2020 waren de invoering van VVA en RTIC. VVA betreft het vervoer van arrestanten. Dit betekent dat controleurs zelfstandig arrestanten kunnen vervoeren naar een politiebureau, zonder afhankelijk te zijn van de aanrijtijden van politieondersteuning.
RTIC is eveneens een samenwerking met politie, waardoor het mogelijk is geworden voor controleurs om zelfstandig de identiteit vast te kunnen stellen van arrestanten zonder geldig identiteitsbewijs, in plaats van afhankelijk te zijn van de politie.
Marketing
Door de coronapandemie gingen grote evenementen, zoals de Rotterdam Marathon, het Eurovisie Songfestival, North Sea Jazz en de Wereldhavendagen, niet door. Dit had gevolgen voor onze marketingactiviteiten. Hierdoor verschoof de focus naar uitleg van de noodzakelijke maatregelen in het OV. Daarna was er aandacht voor het terugwinnen van reizigers.
Imagocampagne
Het OV liep als gevolg van de hele coronacrisis en de oproep ‘alleen voor noodzakelijke reizen’ een flinke imagodeuk op. Na afschaling van de landelijke coronamaatregelen in juli spanden we ons maximaal in om de reizigers te bereiken en zo hun vertrouwen terug te winnen. Hiervoor startte een grootschalige regionale campagne. Van Radio Rijnmond, social media en huis-aan-huisbladen tot aan XXL-screens, billboards en bestickering van onze bussen en trams. Met deze campagne heetten we reizigers (weer) welkom in het OV. Gaandeweg nam het aantal reizigers toe tot zo’n 60% medio augustus. Voorwaarden bleven wel: mijd de spits, houd afstand en draag een mondkapje. Ook ontwikkelden de brancheorganisatie OV-NL, de gemeentelijke vervoerbedrijven en streekvervoerders een gezamenlijke campagne met de boodschap ‘het OV=OK’. Met als doel: reizigers oproepen weer op pad te gaan met het OV. Deze campagne is 14 september gestart en helaas op 25 september weer stopgezet vanwege de zorgwekkende ontwikkelingen rond het virus. Vanaf oktober 2020 was het OV weer alleen bestemd voor noodzakelijke reizen. Naast heldere communicatie over de maatregelen lag de focus op het creëren van positief sentiment op onze social media-kanalen.
Netwerkontwikkelingen
Reizigers verplaatsen zich tegenwoordig flexibel en maken vaker gebruik van verschillende vervoermiddelen voor één reis. Daarnaast leidde de coronacrisis tot een verandering in reisgedrag, waardoor er ook in de toekomst naar verwachting flexibeler in tijd en plaats wordt gewerkt, geleerd en gereisd. De RET heeft zich in 2020 ingezet voor het faciliteren van flexibel reisgedrag. Ten eerste door invoering van nieuwe vormen van OV-betalen – op termijn via de bankpas – voor te bereiden, samen met andere vervoerders, overheden en Translink. Daarnaast liep de aanbesteding door voor het bouwen van een MaaS-platform. Het platform is een initiatief van de stadsvervoerders en de NS. Het platform moet het voor reizigers mogelijk maken om een reis met meerdere vervoermiddelen te plannen, boeken en betalen. Ook ging de RET een samenwerkingsverband aan met vier aanbieders van deelconcepten, met plaatsing van e-bikes en e-scooters op RET-knooppunten. Tot slot was de RET (ingegeven door corona) betrokken bij regionale afspraken tussen werkgevers, onderwijsinstellingen en de MRDH over aangepaste werk-, studie- en reistijden. Voor de toekomst is de uitdaging om een deel daarvan vast te houden, zodat de hyperspits tot het verleden behoort.
First and last mile
In 2020 is een samenwerking opgezet met de deelmobiliteitaanbieders Check, Donkey Republic, felyx en GOSharing. Hierdoor werd het OV ontlast en kon de reiziger eenvoudig invulling geven aan de ‘first and last mile’ van een reis. Ook de Watertaxi is aan de samenwerking toegevoegd. De RET Real Time App is uitgebreid met informatie over deze vervoersvormen, evenals de functie om het traject van en naar de halte te plannen met de fiets. Tot slot is de mogelijkheid toegevoegd om een barcode ticket in de RET Barcode App te kopen, waarmee reizigers contactloos hun vervoerbewijs kopen.
Techniek
1 januari 2020 markeerde een nieuw begin voor de Directie Techniek. Jet de Boer-Lasseur startte als directeur Techniek met twee nieuwe afdelingen (Asset Management en Supply Chain Management) en wisselingen op managementniveau. Naast de focus op de dagelijkse prestatie en de ontwikkelopgave heeft het managementteam gewerkt aan onderlinge verbinding en samenwerking.
Verbeterprogramma
De operationele railassets KPI’s over 2020 laten - ondanks de beperkingen door de landelijke maatregelen - goede prestaties zien. De beschikbaarheid en betrouwbaarheid van de metrovloot vormt hierop een uitzondering. Eind 2019 bleek dat de achteruitlopende prestaties van de metrovloot meerdere oorzaken heeft. Om dit aan te pakken is een verbeterprogramma gestart. Het managementteam heeft gezamenlijk de uitdagende situatie bij Vloot Services aangepakt. Het programma heeft in 2020 geleid tot verbeteringen bij de uitvoering van revisieprojecten. Dit was te danken aan de nauwe samenwerking tussen het Ingenieursbureau en het revisiebedrijf op de Kleiweg. Ook is het capaciteitsmanagement verbeterd, net als de werksfeer op de diverse vestigingen. Het verbeterprogramma loopt in 2021 nog door. De afdeling Vloot Services Metro krijgt in 2021 extra aandacht om de prestaties van het vlootonderhoud verder te verbeteren.
Uitbreidingen netwerk en vloot
Een aantal lopende netwerk- en vlootuitbreidingen heeft betrekking op de Hoekse Lijn, de verlengde metrolijn B richting Hoek van Holland. Het gaat hierbij om restpunten van de ombouw, het verkrijgen van een definitieve indienststellingsvergunning en het project Metro aan Zee (het laatste deel van het metrotraject). Op 23 september 2020 is het contract getekend voor de bouw van baan, bovenleiding, spoorbeveiliging, overwegen, een gesloten bak en de metrostations Hoek van Holland Haven en Hoek van Holland Strand.
Daarnaast is in 2020 een keervoorziening aangelegd tussen Pijnacker Centrum en Pijnacker Zuid. Zo kan de frequentie tussen Pijnacker Zuid en Rotterdam worden verhoogd (afgerond: eerste kwartaal 2021).
In 2020 werd de tweede tranche zero-emissie bussen besteld, die in het vierde kwartaal van 2021 de weg op gaan. In 2020 is op al deze dossiers inhoudelijk voortgang geboekt. In toenemende mate wordt gestuurd op een betere betrokkenheid van de lijnorganisatie, wat de kwaliteit ten goede komt.
Buitendienststellingen
Buitendienststellingen hebben ingrijpende gevolgen voor de exploitatie van RET. De afgelopen drie jaren is in verband met vernieuwingswerkzaamheden aan metro- en traminfrastructuur het spoor regelmatig buiten dienst gesteld. Voor 2021 zijn er minder buitendienststellingen gepland en dit aantal neemt in 2022 en 2023 nog verder af. Desondanks blijft de impact van de aankomende buitendienststellingen op onze exploitatie groot, zoals bij de toekomstige ontwikkelingen op Rotterdam Zuid ten behoeve van Feyenoord City.
Toekomstontwikkelingen
Twee belangrijke toekomstontwikkelingen voor de RET zijn 'Assets voor de Toekomst' en 'Voorspelbaarheid Onderhoud', initiatieven uit het bedrijfsplan.
Vanuit Assesmanagement wil de RET gereed zijn om de toekomstige groei op te vangen, met de knelpunten in de metrocapaciteit als prioriteit. De effecten van corona hebben gevolgen voor de timing van extra investeringen in zowel voertuigen, werkplaatsen als railinfrastructuur. Het programma Assets voor de Toekomst is de interne RET-schakel met de MRDH en de Gemeente Rotterdam om de benodigde mobiliteitsgroei mogelijk te maken. Na verkennende studies in 2020, wordt in 2021 gewerkt aan programma's van eisen en investeringsvoorstellen die ter besluitvorming worden voorgelegd.
Voorspelbaarheid Onderhoud is gericht op het creëren van een organisatie die data-gedreven beheer en onderhoud uitvoert en verbetert. In 2020 is het fundament onder het programma verstevigd, onder andere door vanuit drie perspectieven te gaan werken: assets, technologie en organisatie. De verbindingen tussen de betrokken afdelingen, waaronder Strategie & Ontwikkeling en ICT, zijn versterkt.
Verstoringen
In 2020 is het aantal verstoringen sterk gedaald ten opzichte van 2019, mede door de uitbraak van corona. Hierdoor is op meerdere momenten, voor langere tijd, een afgeschaalde dienstregeling gereden. De druk op onze vloot en het aantal verstoringen nam daardoor af. Dit effect was het sterkst in het tweede kwartaal, net na de uitbraak van corona. Voor metro en tram geldt dat verstoringen zich in de overige kwartalen vergelijkbaar ontwikkelden als in 2019. Bus laat daarentegen over heel 2020 een sterkere daling zien, mede als gevolg van de introductie van de nieuwe busvloot aan het einde van 2019. Hierdoor is het aantal verstoringen, met name als gevolg van technische defecten, sterk afgenomen.
| Aantal verstoringen | 2020 | 2019 | 2018 | 2017 | 2016 | 2015 | 2014 | 2013 |
| Metro | 834 | 1.002 | 916 | 1.082 | 1.277 | 1.073 | 1.026 | 1.135 |
| Tram | 1663 | 1.605 | 1.247 | 1.093 | 1.109 | 1.078 | 1.111 | 1.443 |
| Bus | 2024 | 3.589 | 2.691 | 1.981 | 1.457 | 1.472 | 1.467 | 1.823 |
| Totaal | 4521 | 6.196 | 4.854 | 4.156 | 3.843 | 3.623 | 3.604 | 4.401 |
| Fast Ferry | 10 | 8 | 8 | 7 | 9 | 11 | 5 | 46 |
| Eindtotaal | 4531 | 6.204 | 4.862 | 4.163 | 3.852 | 3.634 | 3.609 | 4.447 |